การถวายถวายน้ำสรงและประดิษฐานพระบรมศพ ของ การสวรรคตของสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี ในรัชกาลที่ 7

วันพุธที่ 23 พฤษภาคม พ.ศ. 2527 เวลา 15.30 น. พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร และสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ เสด็จพระราชดำเนินพร้อมด้วย สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าโสมสวลี พระวรชายาในสมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ สยามมกุฎราชกุมาร พระเจ้าหลานเธอ พระองค์เจ้าพัชรกิติยาภา และเรืออากาศเอกวีระยุทธ ดิษยะศริน พระสวามีในสมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าจุฬาภรณวลัยลักษณ์ อัครราชกุมารี จากพระที่นั่งบรมพิมาน มายังพระที่นั่งพิมานรัตยา ทหารกองเกียรติยศที่หน้าพระที่นั่งจักรีมหาปราสาทถวายความเคารพ แตรวงบรรเลงเพลงสรรเสริญพระบารมี รถยนต์พระที่นั่บเทียบที่ประตูกำแพงแก้วข้างพระที่นั่งราชกรัณยสภา เสด็จพระราชดำเนินขึ้นสู่พระที่นั่งพิมานรัตยา แล้วเสด็จเข้าในพระฉากซึ่งพระบรมศพบรรทมอยู่บนพระแท่น พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร และสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ทรงจุดธูปเทียนเครื่องทองน้อยถวายบังคมพระบรมศพ พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ทรงรับหม้อน้ำและผอบน้ำขมิ้น น้ำพระสุคนธ์จากเจ้าพนักงานสนมพลเรือน ถวายสรงที่พระอุระพระบรมศพ แล้วทรงคม ขณะนั้น เจ้าพนักงานประโคมสังข์ แตรฝรั่ง แตรงอน ปี่ กลองชนะ ทหารกองเกียรติยศพระบรมศพถวายความเคารพ แตรวงบรรเลงเพลงสรรเสริญพระบารมี หยุดประโคมเมื่อประดิษฐานพระโกศพระบรมศพที่พระแท่นสุวรรณเบญจดลเรียบร้อยแล้ว พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร และสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ทรงรับขวดพระสุคนธ์จากท้าวโสภานิเวศน์ ถวายสรงที่พระบาทพระบรมศพ แล้วทรงกราบราบที่หน้าพระแท่น เสร็จแล้ว เสด็จฯไปประทับพระราชอาสน์ที่นอกพระฉาก จากนั้นทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้พระบรมวงศานุวงศ์ชั้นพระองค์เจ้าขึ้นไป และข้าราชการชั้นผู้ใหญ่ คือ นายสัญญา ธรรมศักดิ์ ประธานองคมนตรี พลเอกเปรม ติณสูลานนท์ นายกรัฐมนตรี นายอุกฤษ มงคลนาวิน ประธานรัฐสภา นายบัญญัติ สุชีวะ ประธานศาลฎีกา และข้าราชการชั้นผู้ใหญ่ฝ่ายทหาร พลเรือน เข้าไปถวายบังคมสรงน้ำพระบรมศพที่พระบาทตามลำดับ

เมื่อเสร็จพิธีการถวายสรงพระบรมศพแล้ว เจ้าพนักงานภูษามาลาถวายฉลองพระองค์ไหมไทยยกดอกลายไทยสีทองพื้นขาวตามพระอิสริยยศสมเด็จพระบรมราชินี เสร็จแล้ว นายพูนเพิ่ม ไกรฤกษ์ เลขาธิการพระราชวัง กราบบังคมทูลพระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร เสด็จฯไปทรงหวีพระเกศาขึ้นครั้งหนึ่ง หวีลงครั้งหนึ่ง แล้วหวีกลับขึ้นอีกครั้งหนึ่งด้วยพระสางวงเดือน ทำด้วยไม้จันทน์ แล้วทรงหักพระสางนั้นวางไว้ในพานซึ่งเจ้าพนักงานเชิญอยู่ เสร็จแล้วเสด็จฯไปประทับพระราชอาสน์ที่เดิม จากนั้นเจ้าพนักงานภูษามาลาถวายเครื่องพระสุกำพระบรมศพให้ทรงอยู่ในลักษณะประทับนั่งคุกพระชานุทั้งสองยกขึ้นแนบเสมอพระองค์ ประนมพระหัตถ์ ระหว่างพระหัตถ์ถวายซองพระศรีทองคำลงยาบรรจุดอกบัวตูมดอก 1 ธูปไม้ระกำ 1 เทียนเล็ก 1 เป็นเครื่องสักการะพระจุฬามณี แล้วเจ้าพนักงานภูษามาลาถวายแผ่นทองจำหลักลายดุนมีพระกรรณปิดที่พระพักตร์พระบรมศพ จากนั้นเจ้าพนักงานภูษามาลาปูผ้าขาว 3 ผืน ปูซ้อนเป็นรูปหกแฉก เชิญพระบรมศพประทับบนผ้าขาว แล้วรวบซ้าย ประชุมไว้เหนือพระเศียร ถวายสุกพด้วยด้ายดิบ ปล่อยชายไว้สำหรับสอดออกไปต่อกับพระภูษาโยง จากนั้น เจ้าพนักงานอัญเชิญพระบรมศพลงสู่พระโกศลองในโลหะเล็กหล่อปิดทอง วางพระเขนยจีบ หนุนรอบพระองค์กันเอียง เสร็จแล้ว นายพูนเพิ่ม ไกรฤกษ์ เลขาธิการพระราชวัง กราบบังคมทูลพระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร เสด็จไปถวายพระชฎาสวดที่พระเศียรพระบรมศพแล้วเสด็จฯไปประทับพระราชอาสน์ที่เดิม เจ้าพนักงานปิดฝาพระโกศลองในแล้วถวายคลุมตาดทอง พร้อมที่จะเชิญไปยังพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท นายพูนเพิ่ม ไกรฤกษ์ เลขาธิการพระราชวัง กราบบังคมทูลเพื่อทรงทราบ แล้วทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ตำรวจหลวงเข้าถวายบังคมยกเชิญลงจากพระแท่นบรรทมลงมาตั้งที่พระสุจหนี่เยียรบับ นายทหารมหาดเล็กราชวัลลภรักษาพระองค์ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เข้าถวายบังคมยกเชิญพระโกศพระบรมศพออกมาจากพระที่นั่งพิมานรัตยาไปยังพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาทโดยตำรวจหลวงนำ ผ่านทางมุขกระสันซึ่งเชื่อมต่อพระที่นั่งทั้งสององค์ พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร และสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ เสด็จพระราชดำเนินตาม พร้อมด้วยสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าโสมสวลีฯ พระเจ้าหลานเธอ พระองค์เจ้าพัชรกิติยาภา และเรืออากาศเอกวีระยุทธ ดิษยะศรินฯ พระบรมวงศานุวงศ์ ข้าราชการชั้นผู้ใหญ่ ตามโดยลำดับ เมื่อเสด็จพระราชดำเนินเข้าพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาทแล้ว ทรงยืนที่พระราชอาสน์ เมื่อนายทหารมหาดเล็กราชวัลลภรักษาพระองค์ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เชิญพระโกศทรงพระบรมศพขึ้นเกยบันใดที่เทียบพระแท่นสุวรรณเบญจดล แล้วตำรวจหลวงเข้าเชิญขึ้นสู่พระเบญจาทองคำ แล้วลงมาถวายบังคม เจ้าพนักงานสนมพลเรือนรับเชิญพระโกศพระบรมศพขึ้นประดิษฐานในบุษบกภายใต้สัปตปฎลเศวตฉัตร แล้วลงมาถวายบังคม เจ้าพนักงานสนมพลเรือนเข้าประกอบพระลองทองใหญ่ ดอกไม้เอว พุ่ม เฟื่อง ดอกประจำยาม ที่ริมฝาพระลองยอดพุ่มข้าวบิณฑ์ ดอกไม้เทศ และตั้งแต่งเครื่องพระอภิรุมชุมสายหักทองขวาง พุ่มดอกไม้ทองเงิน เครื่องประกอบพระราชอิสริยยศและเครื่องราชูปโภค

จากนั้น พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าโสมสวลีฯ ทรงวางพวงมาลา และเรืออากาศเอกวีระยุทธ ดิษยะศรินฯ วางพวงมาลาแทนพระองค์ สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าจุฬาภรณวลัยลักษณ์ อัครราชกุมารี ตามลำดับ ขณะนั้น ชาวพนักงานประโคมสังข์ แตร ปี่ กลองชนะ แล้วพระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร และสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ เสด็จฯไปทรงจุดธูปเทียนเครื่องราชสักการะและเครื่องทองน้อย ถวายบังคมพระบรมศพ แล้วประทับพระราชอาสน์

จากนั้น เจ้าหน้าที่กรมการศาสนานิมนต์พระสงฆ์ พระราชาคณะ พระครูสัญญาบัตรจากวัดมหาธาตุ 15 รูป วัดพระเชตุพน 15 รูป วัดสุทัศนเทพวราราม 12 รูป วัดบวรนิเวศวิหาร 10 รูป วัดราชาธิวาส 10 รูป วัดจักรวรรดิราชาวาส 10 รูป วัดราชบพิธ 7 รูป รวม 79 รูป เท่าพระชนมพรรษาสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี ในรัชกาลที่ 7 ขึ้นนั่งยังอาสนสงฆ์เพื่อสดับปกรณ์ เมื่อพระสงฆ์ขึ้นเที่ยวแรกพร้อมแล้ว พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร เสด็จฯไปทรงจุดธูปเทียนเครื่องนมัสการพระพุทธรูปที่หน้าพระแท่นนพปฎลมหาเศวตฉัตร ทรงกราบ แล้วเสด็จฯไปประทับพระราชอาสน์ เจ้าพนักงานภูษามาลาลาดพระภูษาโยงจากที่ประดิษฐานพระบรมศพ และนำสอดเชื่อมกับพระภูษาโยงอีกสายหนึ่งบนพานพระมหากฐินข้างธรรมมาสน์เทศน์ แล้วลาดพระภูษาโยงต่อไปที่ด้านหน้าพระสงฆ์ 15 รูป เสร็จแล้ว ถวายความเคารพ พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร เสด็จฯไปทรงทอดผ้าไตรพระสงฆ์ทั้ง 15 รูป พระสงฆ์สดับปกรณ์ ทรงหลั่งทักษิโณทก ขณะนั้น พระสงฆ์ถวายอนุโมทนา ถวายอดิเรก ถวายพระพรลา ชาวพนักงานประโคม สังข์ แตรฝรั่ง แตรงอน ปี่พาทย์ จากนั้น พระสงฆ์เที่ยวต่อไปขึ้นนั่งยังอาสนสงฆ์และสดับปกรณ์จนครบ 79 รูป เสร็จแล้ว พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร เสด็จฯไปทรงกราบพระพุทธรูปที่หน้าพระแท่นนพปฎลมหาเศวตฉัตร แล้วเสด็จไปกราบถวายบังคมพระบรมศพ พร้อมด้วยสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ทรงรับการถวายความเคารพของผู้มาเฝ้าฯ และเสด็จฯผ่านแถวข้าราชการที่มาเฝ้าฯอยู่ทางมุขเหนือ พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท ไปยังพระแท่นมณฑลสำหรับพระสวดพระอภิธรรม พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ทรงจุดธูปเทียนเครื่องบูชากระบะมุกที่หน้าพระแท่นมณฑล พระพิธีธรรมเที่ยวละ 4 รูป เริ่มสวดพระอภิธรรมโดยสวดสลับกัน เสร็จแล้วพระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร และสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ เสด็จพระราชดำเนินลงทางบันไดด้านตะวันตกของมุขเหนือพระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท พร้อมด้วยสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าโสมสวลีฯ พระเจ้าหลานเธอ พระองค์เจ้าพัชรกิติยาภา และเรืออากาศเอกวีระยุทธ ดิษยะศรินฯ ตามเสด็จฯไปประทับรถยนต์พระที่นั่งที่ประตูกำแพงแก้ว เสด็จพระราชดำเนินกลับพระที่นั่งบรมพิมาน เมื่อเวลา 17.30 น. รถยนต์พระที่นั่งผ่านหน้ากองทหารเกียรติยศถวายความเคารพ แตรวงบรรเลงเพลงสรรเสริญพระบารมี[5]